Τα άρθρα 15 και 16 της Οδηγίας 2014/40/ΕΕ για την προσέγγιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των Κρατών Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την κατασκευή, την παρουσίαση και την πώληση προϊόντων καπνού και συναφών προϊόντων και την κατάργηση της Οδηγίας 2001/37/ΕΚ, αφορούν τη δημιουργία πανευρωπαϊκού συστήματος ιχνηλασιμότητας και τα χαρακτηριστικά ασφαλείας για τα προϊόντα καπνού με σκοπό την αντιμετώπιση του ζητήματος του παράνομου εμπορίου.

Η Οδηγία 2014/40/ΕΕ μεταφέρθηκε στο εθνικό δίκαιο της Κυπριακής Δημοκρατίας με τον περί Προστασίας της Υγείας (Έλεγχος του Καπνίσματος) Νόμος 24(Ι)/2017. Σύμφωνα με τους Κανονισμούς 17(12) και 18(4) των περί Προστασίας της Υγείας (Έλεγχος του Καπνίσματος) Κανονισμών του 2017, Κ.Δ.Π. 84/2017, ο Διευθυντής του Τμήματος Τελωνείων της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι η αρμόδια αρχή για την εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων.

Για τον καθορισμό των τεχνικών λεπτομερειών που απαιτούνται για την πλήρη λειτουργία του συστήματος ιχνηλασιμότητας και των χαρακτηριστικών ασφαλείας των προϊόντων καπνού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε τον Κατ΄εξουσιοδότηση Κανονισμό (ΕΕ) 2018/573, τον Εκτελεστικό Κανονισμό (ΕΕ) 2018/574 και την Εκτελεστική Απόφαση (ΕΕ) 2018/576 που δημοσιεύτηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 16/4/2018. Επιπρόσθετα, την 1/3/2023 εκδόθηκε ο Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) 2023/448 της Επιτροπής για την τροποποίηση του Εκτελεστικού Κανονισμού (ΕΕ) 2018/574 για τα τεχνικά πρότυπα για τη δημιουργία και τη λειτουργία του συστήματος ιχνηλασιμότητας για τα προϊόντα καπνού.

Σύστημα Ιχνηλασιμόητητας

Στα πλαίσια του συστήματος ιχνηλασιμότητας:
• Όλα τα πακέτα προϊόντων καπνού φέρουν ένα μοναδικό αναγνωριστικό.
• Οι οικονομικοί φορείς (κατασκευαστές, εισαγωγείς, χονδρέμποροι, διανομείς) που εμπλέκονται στο εμπόριο καπνικών προϊόντων καταγράφουν στο σύστημα τις κινήσεις αυτών των πακέτων σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού.
• Στα δεδομένα έχουν πρόσβαση οι αρμόδιες αρχές των Κρατών Μελών της ΕΕ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για σκοπούς επιβολής του νόμου.
Με τον τρόπο αυτό, είναι δυνατή η παρακολούθηση και ο εντοπισμός της διακίνησης των νόμιμων προϊόντων καπνού, ώστε οι αρχές να μπορούν να εντοπίζουν πότε ένα προϊόν διοχετεύεται στην παράνομη αγορά.

Χαρακτηριστικά Ασφαλείας

Σύμφωνα με το σύστημα χαρακτηριστικών ασφαλείας, όλα τα πακέτα μονάδων προϊόντων καπνού που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ φέρουν ένα χαρακτηριστικό ασφάλειας που αποτελείται από ορατά και μη ορατά στοιχεία, επιτρέποντας στις αρμόδιες αρχές να ελέγχουν την αυθεντικότητά τους.

Το σύστημα ιχνηλασιμότητας και τα χαρακτηριστικά ασφαλείας άρχισαν να εφαρμόζονται από τις 20 Μαΐου 2019 για τα τσιγάρα και τον καπνό για στριφτά τσιγάρα, ενώ από τις 20 Μαΐου 2024 θα ενταχθούν στο σύστημα όλα τα υπόλοιπα προϊόντα καπνού.


Μονάδες Αποθήκευσης Δεδομένων

Πρωτεύοντα Αποθετήρια
Σύμφωνα με το Άρθρο 15(8) της Οδηγία 2014/40/ΕΕ, οι κατασκευαστές και οι εισαγωγείς προϊόντων καπνού οφείλουν να συνάπτουν συμβάσεις αποθήκευσης δεδομένων με ανεξάρτητο τρίτο πάροχο, με σκοπό τη φιλοξενία της μονάδας αποθήκευσης δεδομένων (Πρωτεύον Αποθετήριο) για όλα τα σχετικά δεδομένα που υποβάλλουν στο σύστημα ιχνηλασιμότητας. Η μονάδα αποθήκευσης δεδομένων βρίσκεται στο έδαφος της Ένωσης. Η καταλληλότητα του παρόχου, και ιδίως η ανεξαρτησία και οι τεχνικές του δυνατότητες, καθώς και η σύμβαση αποθήκευσης δεδομένων, εγκρίνονται από την Επιτροπή.

Περισσότερες πληροφορίες για τη διαδικασία υποβολής της σύμβασης αποθήκευσης δεδομένων στην Επιτροπή είναι διαθέσιμες στον πιο κάτω σύνδεσμο:
https://health.ec.europa.eu/tobacco/product-regulation/systems-tobacco-traceability-and-security-features_en#notification-of-proposed-primary-data-storage-providers-and-draft-data-storage-contracts

Μπορείτε να βρείτε πατώντας εδώ τη λίστα με τους εγκεκριμένους από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανεξάρτητους πάροχους πρωτευόντων αποθετηρίων (List of approved providers of primary repositories).

Δευτερεύον Αποθετήριο
Δευτερεύον πάροχος αποθήκευσης δεδομένων
Ο Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) 2018/574 της Επιτροπής απαιτεί από την Επιτροπή να διορίζει, μεταξύ των εγκεκριμένων παρόχων πρωτευόντων αποθετηρίων, έναν πάροχο που θα είναι επιφορτισμένος με τη λειτουργία του δευτερεύοντος αποθετηρίου, δηλαδή της κεντρικής βάσης δεδομένων του όλου συστήματος ιχνηλασιμότητας.

Στις 21 Δεκεμβρίου 2018, η Επιτροπή διόρισε ως πάροχο του δευτερεύοντος αποθετηρίου την «Dentsu Aegis Network Switzerland AG».

Ο πάροχος του δευτερεύοντος αποθετηρίου κατάρτισε κατάλογο των προδιαγραφών που απαιτούνται για την ανταλλαγή δεδομένων με το δευτερεύον αποθετήριο και τον δρομολογητή και ένα κοινό λεξικό δεδομένων το οποίο βασίζεται στις πληροφορίες που παρατίθενται στο Παράρτημα II του Εκτελεστικού Κανονισμού (ΕΕ) 2018/574.

Οι προδιαγραφές για την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των οικονομικών φορέων με τον δρομολογητή και το κοινό λεξικό δεδομένων είναι διαθέσιμα στον πιο κάτω σύνδεσμο:

https://eu-secondary.dentsuaegistracking.com/


Τον Ιούνιο του 2023, η Επιτροπή διόρισε την ‘Dentsu International Switzerland AG’ ως τον επόμενο διαχειριστή του δευτερεύοντος αποθετηρίου.


Εκδότες Μοναδικών Αναγνωριστικών Κωδικών

Σύμφωνα με το Άρθρο 3(1) του Εκτελεστικού Κανονισμού (ΕΕ) 2018/574, κάθε Κράτος Μέλος ορίζει τον Εκδότη των Μοναδικών Αναγνωριστικών Κωδικών του ο οποίος είναι αρμόδιος για την έκδοση των μοναδικών αναγνωριστικών κωδικών που πρέπει να φέρουν τα προϊόντα καπνού. Οι εκδότες αυτοί εκδίδουν τόσο τους μοναδικούς αναγνωριστικούς κωδικούς που τοποθετούνται στα προϊόντα καπνού αλλά και τους μοναδικούς αναγνωριστικούς κωδικούς των οικονομικών φορέων, των υποστατικών και των μηχανών παραγωγής. Η αίτηση και η έκδοση των κωδικών γίνεται ηλεκτρονικά. Οι κωδικοί που τοποθετούνται στα προϊόντα χρεώνονται ενώ η έκδοση των κωδικών οικονομικών φορέων, υποστατικών και μηχανών γίνεται χωρίς χρέωση. Ο Εκδότης Κωδικών της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης της Ελλάδας.
Η ιστοσελίδα του εκδότη της Κυπριακής Δημοκρατίας όπου μπορείτε να βρείτε πληροφορίες για τη διαδικασία εξασφάλισης κωδικών αλλά και μέσω της οποίας γίνεται η όλη διαδικασία, είναι η https://idissuer2.gsis.gr/
Μπορείτε να βρείτε τον κατάλογο με όλες της εθνικές αρμόδιες αρχές και τους εκδότες κωδικών που δημοσιεύει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στον πιο κάτω σύνδεσμο:

https://health.ec.europa.eu/document/download/1fa94da4-9075-441f-b03a-c1335c6ef33e_en?filename=tt_id_issuers_en_1.pdf


Οι κανόνες για την παραγωγή και έκδοση των μοναδικών αναγνωριστικών κωδικών προβλέπονται στο άρθρο 4 του Εκτελεστικού Κανονισμού (ΕΕ) 2018/574.
Σημειώνεται ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει υιοθετήσει την παρέκκλιση της δεύτερης παραγράφου του άρθρου 4(1) του εν λόγω Εκτελεστικού Κανονισμού, σύμφωνα με την οποία αρμόδιος εκδότης για την έκδοση των κωδικών των προϊόντων που διατίθενται στην αγορά της είναι ο δικός της εκδότης.

Κατάσταση σε σχέση με την εφαρμογή της δεύτερης παραγράφου του άρθρου 4(1) σε όλα τα Κράτη Μέλη της ΕΕ μπορείτε να βρείτε στον πιο κάτω σύνδεσμο:

https://health.ec.europa.eu/document/download/8cb37cee-ece0-4c27-b061-10006437b0fd_en?filename=tt_application_article4_1_en.pdf


Αυτό είναι το link της ιστοσελίδας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην οποία μπορείτε να βρείτε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την ιχνηλασιμότητα των καπνικών προϊόντων.

https://health.ec.europa.eu/tobacco/product-regulation/systems-tobacco-traceability-and-security-features_en#traceability-system.